จากความสำเร็จของภาพยนตร์ “ธี่หยด” ที่มาจากเรื่องเล่าในรายการ The Ghost Radio ซึ่งมียอดรับชมสูงถึง 14 ล้านครั้งบนยูทูบ สู่ภาพยนตร์ที่สร้างรายได้ 420 ล้านบาท (ข้อมูลเมื่อวันที่ 21 พฤศจิกายน 2566 จาก Thailand Box Office ) จนทำให้หลายคนสนใจชื่อเรื่องว่า มีที่มาจากไหน มีความหมายอย่างไร เนื่องจากเป็นคำที่ไม่มีบัญญัติในพจนานุกรมไทย และไม่มีความหมายที่บ่งบอกชัดเจนเกี่ยวกับที่มาของภาษา
โดยทั่วไปแล้วการตั้งชื่อหนังผี หรือเรื่องเล่าผีนั้น มักเพื่อการสื่อความหมายให้เกิดความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องราว เพื่อสร้างความน่าสนใจ ดึงดูดคนดู อีกทั้งยังมุ่งให้เป็นที่จดจำ สื่อความรู้สึกหรืออารมณ์เรื่อง บอกถึงจุดมุ่งหมายหรือเรื่องราวของหนัง แต่ขณะเดียวกัน การตั้งชื่อหนังผี หรือเรื่องเล่าผี ก็มีส่วนสำคัญในการสะท้อนระบบความคิด มโนทัศน์ ความเชื่อและวัฒนธรรมของคนไทยเกี่ยวกับเรื่องผี ความกลัว และเรื่องเหนือธรรมชาติได้เช่นกัน (เอกชัย แสงโสดา, 2556)
MEDIA ALERT จึงสนใจวิเคราะห์การตั้งชื่อเรื่องเล่าผี จากรายการ The Ghost Radio โดยศึกษาเรื่องเล่าที่ได้รับความนิยม 100 เรื่อง บนแพลตฟอร์มยูทูบ ช่วงปี 2560-2566 เพื่อวิเคราะห์วิธีการและเทคนิค การตั้งชื่อเรื่องเล่าผี กับความเชื่อเรื่องผีของสังคมไทย
ผลการวิเคราะห์และจัดกลุ่มชื่อเรื่องเล่าผียอดนิยม 100 เรื่อง จากรายการ The Ghost Radio บนแพลตฟอร์มยูทูบ ช่วงปี 2560-2566 พบว่า ชื่อเรื่องเล่าผีที่ระบุสถานที่ เช่น บ้านร้าง ถนน โรงเรียน ฯลฯ มีจำนวนมากที่สุด ซึ่งอาจสะท้อนถึงนัยยะความเชื่อของไทยในเรื่องผี วิญญาณ ที่ผูกพันกับสถานที่ที่เสียชีวิต ในขณะที่การวิเคราะห์เทคนิคการตั้งชื่อเรื่องเล่าผี พบว่า ชื่อเรื่องเล่าที่ไม่บอกว่าเป็นเรื่องผี มีจำนวนมากที่สุด ซึ่งอาจเป็นเทคนิคหนึ่งในการสร้างความน่าสนใจของเรื่องเล่าได้มากกว่าการมีคำว่าผีโดยตรง เช่น กรณีเรื่องธี่หยด เป็นต้น
ชื่อเรื่องผีไทย มาจากอะไร?
จาก 100 อันดับที่ได้รับความนิยมสูงสุดในช่อง The Ghost Radio ระหว่างปี 2560-2566 พบวิธีการการตั้งชื่อเรื่อง แบ่งเป็น 6 กลุ่ม ได้แก่
- การตั้งชื่อเรื่องจากสถานที่เกิดเหตุ พบ 30 เรี่อง ซึ่งเป็นกลุ่มที่พบมากที่สุด โดยการตั้งชื่อเรื่องจะระบุถึงสถานที่เกิดเหตุอย่างชัดเจน ได้แก่ บ้าน บ้านร้าง หอพัก อพาร์ทเม้นท์ คอนโดมิเนียม หมู่บ้านโรงแรม โรงเรียน ป่า ป่าช้า เช่น บ้านตามสั่ง โดยคุณแพร, 308 ห้องผีตายโหง โดยคุณกิ๊ก, โรงแรมร้อยศพ โดยคุณกบ
- การตั้งชื่อเรื่องด้วยถ้อยคำที่ทำให้เกิดความสนใจ ตกใจ สงสัย พบ 28 เรื่อง โดยการตั้งชื่อเรื่องจะเน้นใช้ประโยค กลุ่มคำ ในประเภทต่าง ๆ ได้แก่ กลุ่มคำถามชวนให้อยากรู้หรือสงสัย กลุ่มคำประโยคที่ไม่บอกเรื่องราวที่ชัดเจน กลุ่มคำเตือน คำสั่ง ข้อห้าม กลุ่มคำกริยาทั่วไปที่ไม่บ่งชัดว่าเป็นเรื่องผี กลุ่มคำที่สะท้อนถึงความรู้สึก เช่น โชคดีที่ไม่ว่าง โดยคุณอุ้ม, เอาเรื่องเราไปเล่าสิ น่ากลัวนะ โดยคุณเอก หมีมีหนวด, กลับตาลปัตร โดยคุณโจ
- การตั้งชื่อเรื่องจากพิธีกรรม ไสยศาสตร์ พบ 15 เรื่อง โดยในชื่อเรื่องจะระบุถึง พิธีกรรม ความเชื่อไสยศาตร์ มนต์ดำ เช่น โดนของเขมร โดยคุณกาน, เรื่องของคนเล่นของ โดยคุณจิ๊บ, พิธีกรรมที่หนึ่ง โดยคุณบอล
- การตั้งชื่อเรื่องจากวัน เวลาเกิดเหตุ พบ 15 เรื่อง โดยชื่อเรื่องจะเน้นถึง วัน วันที่ ช่วงเวลาที่เกิดเหตุการณ์นั้น ๆ เช่น เห็นผี 41 วัน โดยคุณเบิร์ด, เรื่องสยองของเช้าตรู่ โดยคุณฟ้า, เรื่องคืนส่งพัสดุ โดยคุณเอิร์ท
- การตั้งชื่อเรื่องจากบุคคล อาชีพ พบ 9 เรื่อง โดยการตั้งชื่อเรื่องจะระบุถึงอาชีพ หรือบุคคล ชื่อคน เช่น กาลครั้งหนึ่งของลุงสัปเหร่อ โดยคุณโอ๊ต, พยาบาล 9 ศพ โดยคุณปุ้ย สุรินทร์, คำสารภาพของหมอผี โดยครูตรี
- การตั้งชื่อเรื่องจากวัตถุ สิ่งของ พบ 3 เรื่อง โดยจะเน้นถึงชื่อวัตถุ สิ่งของ ในชื่อเรื่อง ได้แก่ เสื้อวินเทจ โดยคุณเอิร์ท, ของเก่าอาถรรพ์ โดยคุณอาร์ม จอมหักมุม, กระสอบ โดยคุณอาร์ต
นอกเหนือจากการตั้งชื่อเรื่องด้วยถ้อยคำที่ทำให้เกิดความสนใจ ตกใจ สงสัย ซึ่งอาจเป็นส่วนหนึ่งของการวิเคราะห์เทคนิคการตั้งชื่อ จะเห็นได้ว่า ผลการจำแนกชื่อเรื่องเล่าในกลุ่มที่เหลือ สะท้อนถึงนัยยะความเชื่อเรื่องผีและปรากฎการณ์เหนือธรรมชาติบางอย่างของสังคมไทย เช่น ผีและความผูกพันกับสถานที่ที่เสียชีวิตหรือที่เกิดเหตุ ผีและพิธีกรรมทางไสยศาสตร์ เวลาที่ผีมักปรากฎตัว บุคคลที่เจอผีซึ่งมักมีอาชีพเกี่ยวข้องกับความตาย เช่น พยาบาล สัปเหร่อ เป็นต้น หรือกระทั่งวัตถุสิ่งของบางอย่างที่มีความผูกพันเกี่ยวข้องกับผี หรือผู้ตาย เช่น เรื่อง ของเก่าอาถรรพ์ เป็นต้น ซึ่งเป็นองค์ประกอบที่พบบ่อยในเรื่องเล่าผี
ผลการวิเคราะห์ชื่อเรื่องตามลักษณะหรือเทคนิคการตั้งชื่อ:
จากการวิเคราะห์ชื่อเรื่องเล่าทั้ง 100 เรื่อง ตามแนวการวิเคราะห์ที่ปรากฎในการศึกษาเรื่อง “การศึกษามโนทัศน์การตั้งชื่อและการเล่าเรื่องของหนังผีไทย ตามแนวอรรถศาสตร์ชาติพันธุ์” โดย เอกชัย แสงโสดา (2556) ซึ่งแบ่งชื่อเรื่องเล่าผีเป็น 4 ระดับ ได้แก่ ระดับทั่วไป ระดับพื้นฐาน ระดับเฉพาะเจาะจง และระดับคำไม่พื้นฐาน พบว่า
- ชื่อเรื่องระดับทั่วไป (ชื่อเรื่องที่มีคำว่าผี) หมายถึง ชื่อเรื่องเป็นที่รับรู้โดยทันทีว่าเป็นเรื่องผี โดยไม่ต้องตีความเป็นอย่างอื่น มีการเลือกใช้คำที่มีคำว่าผี และสื่อถึงเรื่องผีอย่างชัดเจน พบจำนวน 5 เรื่อง เช่น รถทัวร์ผี โดยคุณพจน์, ป่าผีหลอก โดยคุณยาว, เห็นผี 41 วัน โดยคุณเบิร์ด
- ชื่อเรื่องในระดับพื้นฐาน (ชื่อเรื่องที่สื่อถึงผีแต่ไม่มีคำว่าผี) หมายถึง ชื่อเรื่องผีนั้นไม่ปรากฎคำว่าผี หรือวิญญาณ แต่รับรู้ในระดับพื้นฐานว่า เกี่ยวข้องกับผีในมิติใดมิติหนึ่ง เช่น ชื่อเรื่องบอกลักษณะของผี แสดงให้เห็นอิทธิฤทธิ์ของผี การเวียนว่ายตายเกิด ความเชื่อทางศาสนา เป็นต้น พบจำนวน 29 เรื่อง เช่น หลอนทั้งโรง โดยคุณโอ๊ต, ของเก่าอาถรรพ์ โดย คุณอาร์ม จอมหักมุม, ร่างเกิดใหม่ โดยครูพี
- ชื่อเรื่องในระดับเฉพาะเจาะจง (ชื่อเรื่องที่บอกประเภทผี) หมายถึง ชื่อเรื่องผีที่เจาะจงลงไปว่าผีในเรื่องเป็นผีชนิดใด โดยระบุชื่อเรียกของผีชัดเจนจนคนฟังรู้ว่าเป็นผีลักษณะอย่างไร พบจำนวน 2 เรื่อง คือ ผีแม่ลูกอ่อน แรงรักแรงอาฆาต โดย พี่บ่าวตูน, ห้องผีตายโหง โดยคุณกิ๊ก
- ชื่อเรื่องในระดับคำไม่พื้นฐาน (ชื่อเรื่องที่ไม่บอกว่าเป็นเรื่องผี) หมายถึง เรื่องผีีนั้นไม่่สามารถระบุุได้้ว่่าเป็็นเรื่องผีีหรืือไม่่ หรือบอกไม่ได้ชัดว่าเกี่่ยวข้้องกัับผีีในมิิติิใด ซึ่งพบมากที่สุด จำนวน 64 เรื่อง เช่น โรงแรมข้างทาง โดยคุณชอว์, ประเทศไทย โดยคุณบอล, หมู่บ้านที่ไม่ปรากฏบนแผนที่ โดย คุณเจน นิวซีแลนด์
ผลการวิเคราะห์และจำแนกชื่อเรื่องเล่าผีดังกล่าว สะท้อนให้เห็นว่า เรื่องเล่าผีในปัจจุบัน ไม่จำเป็นต้องมีคำว่า “ผี” อยู่ในชื่อเรื่องโดยตรง แต่เป็นการตั้งชื่อโดยนำลักษณะเด่นอื่น ๆ ของเรื่องเล่านั้น ๆ มาใช้เป็นชื่อเพื่อดึงดูดความสนใจ เช่น กรณีเรื่องธี่หยด เป็นต้น หรือ อาจเป็นการนำคำคุณศัพท์ คำกริยา หรือคำอื่น ๆ ที่สื่อถึงความน่ากลัว คุณลักษณะ หรือพฤติกรรมของผี ตามความเชื่อของคนไทยมาใช้เป็นชื่อเรื่อง โดยไม่มีคำว่าผีปรากฎอยู่ แต่ผู้ดูหรือผู้ฟังสามารถเชื่อมโยงถึงเรื่องผี หรือเรื่องราวเหนือธรรมชาติได้ทางอ้อม เช่น หลอนทั้งโรง เป็นต้น
สรุปผลการศึกษา
จากศึกษาการตั้งชื่อ 100 อันดับเรื่องเล่าผียอดนิยมจากรายการ The Ghost Radio บนยูทูบ ปี 2560-2566 สามารถสรุปได้ดังนี้
จากการวิเคราะห์และจำแนกชื่อเรื่องเล่าผีตามรูปธรรมที่พบจริง พบว่ามีเรื่องผีที่ระบุสถานที่เกิดเหตุมากที่สุด ซึ่งอาจสอดคล้อง หรือสะท้อนความเชื่อเรื่องผีของไทยที่มักจะสิงสถิตในสถานที่ที่มีผู้เสียชีวิต และมักพบเรื่องเล่าหรือตำนานความเชื่อที่เกี่ยวกับสถานที่ได้บ่อยครั้ง เช่น บ้านร้าง ถนน โรงเรียน เป็นต้น
จากการวิเคราะห์และจำแนกชื่อเรื่องเล่าผีตามลักษณะ/เทคนิคการตั้งชื่อเรื่องนั้น สะท้อนให้เห็นว่า ชื่อเรื่องผีไม่จำเป็นต้องน่ากลัว ไม่ต้องสะท้อนความเป็นผี แต่อาจใช้วิธีการตั้งชื่อเรื่องให้ชวนสงสัย สื่อถึงปริศนาบางอย่าง เพื่อดึงดูดความสนใจใคร่รู้ของคนดู หรือคนฟัง ได้มากกว่าการตั้งชื่อที่มีคำว่าผี หรือมีคำบางอย่างที่สื่อถึงผีโดยตรง
ไม่ว่าสังคมใด เรื่องเล่าผี เป็นหนึ่งในประสบการณ์ความเชื่อที่มีการส่งต่อรุ่นต่อรุ่นผ่านการเล่าจากในวงคุย พัฒนามาผ่านสื่อหลากหลาย รวมทั้งภาพยนตร์ ที่ไม่ว่าจะตั้งชื่ออย่างไร หนังผี ก็ยังคงเป็นที่สนใจ แม้จะเป็นเรื่องสยองขวัญก็ตาม
ข้อค้นพบอื่นๆ ที่น่าสนใจ
เรื่องผีที่ได้รับความนิยม จำแนกภาพรวมรายปี:
จาก 100 อันดับที่ได้รับความนิยมสูงสุดในช่อง The ghost radio ในปี 2560-2566 พบการรับชมวิดีโอสูงถึง 350,112,040 วิว เฉลี่ย 3,501,120 วิวต่อเรื่อง โดย ปี 2566 มีวิดีโอและยอดการรับชมมากที่สุดถึง 21 เรื่อง ยอดการรับชมรวม 72,626,191 วิว สามารถแบ่งตามปีที่อัปโหลดลดวิดีโอ ได้ดังนี้
ชื่อคนเล่าเรื่องผีที่พบมากที่สุด:
จาก 100 เรื่องเล่ายอดนิยมสูงสุดในช่อง The ghost radio ในปี 2560-2566 พบการเล่าเรื่องจากคุณโบนัส มากที่สุดถึง 5 เรื่อง ได้แก่เรื่อง โรงแรมนิรนาม, หมู่บ้านป้าเพ็ญ, สายสุดท้ายหลังเที่ยงคืน, หมู่บ้านนิรนามกับเจ้าสาวปริศนา และ งานใหม่กับความลับของบ้านหลังใหญ่ ยอดการรับชมรวม 22,850,180 วิว สามารถแบ่งเรื่องตามจำนวนผู้เล่าได้ดังนี้
อ่านผลการศึกษา วิเคราะห์การตั้งชื่อเรื่องเล่าผีไทย : กรณีศึกษา 100 เรื่องเล่ายอดนิยม The Ghost Radio ได้ที่
ความเห็นล่าสุด