นิมิตรเมืองเป็นมิตร

เมืองที่เป็นมิตร ต้องเป็นอย่างไร ประกอบไปด้วยอะไรบ้าง และเมืองที่ไม่เป็นมิตร จนถึงเมืองที่เป็นพิษเป็นอย่างไร นับเป็นคำถามในหัวก่อนที่จะได้ทำการสัมภาษณ์ “คุณสิงหนาท แสงสีหนาท” ผู้ที่คลุกคลีตีโมงอยู่กับประเด็นเรื่องของเมืองมาอย่างต่อเนื่องยาวนาน ทั้งในบทบาทของสถาปนิก ทั้งในบทบาทนักวิจัย นักวิชาการ ทั้งในบทบาทของนักกิจกรรมผู้ที่พยายามขับเคลื่อนเมืองให้ไปสู่ เมืองที่น่าอยู่ เมืองที่เป็นมิตร

จึงนำมาสู่การดำเนินงาน “โครงการมิตรเมือง 15 นาที” ซึ่งสนับสนุนโดย “กองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์” แนวคิดเมือง 15 นาที คืออะไร คุณสิงหนาทได้ให้ข้อมูลว่ามีการเริ่มพูดถึงกันมากในช่วงสถานการณ์โควิด ซึ่งแนวคิดเมือง 15 นาที เริ่มต้นขึ้นจากประเทศแถบยุโรป ที่เป็นเมืองใหญ่ระดับมหานคร เช่น ฝรั่งเศส มีหลักการคือ การที่คนในเมืองสามารถเข้าถึงสิ่งที่เป็นความจำเป็นสำหรับการใช้ชีวิตที่มีคุณภาพได้ในช่วงเวลา 15 นาที เช่น การเข้าถึงระบบสาธารณสุขได้ภายในไม่เกินเวลา 15 นาที การเข้าถึงสถานที่พักผ่อนหย่อนใจ อย่างสวนสาธารณะ ในเวลาไม่เกิน 15 นาที เข้าถึงบริการขนส่งสาธารณะได้ไม่เกิน 15 นาที และความไม่เกิน 15 นาทีจากการเข้าถึงสิ่งที่เป็นความจำเป็นในชีวิตนั้น ทำให้คุณภาพชีวิตของคนในเมืองมีพัฒนาการที่ดีขึ้น

เหมือนที่คุณสิงหนาทบอกว่า แนวคิดนั้นเริ่มพูดถึงกันมากในช่วงสถานการณ์โควิด ในประเทศไทยก็เช่นเดียวกัน แนวคิดในเรื่องเมือง 15 นาทีก็ถูกพูดถึงอย่างมาก เนื่องจากในสถานการณ์โควิดที่ส่งผลให้ผู้คนต้องลดการเดินทาง จำกัดพื้นที่การเดินทาง ถ้าการเข้าถึงอะไรที่เป็นความจำเป็นในช่วงสถานการณ์โควิดได้ง่ายในช่วงเวลาไม่เกิน 15 นาที แน่นอนว่าในการเข้าถึงสิ่งที่เป็นความจำเป็นต่อการใช้ชีวิตที่ดีได้นั้น ก็จะตอบโจทย์อย่างมากของคนเมือง เช่น เมื่อต้องการไปหาหมอ ก็สามารถไปถึงได้ในเวลาไม่เกิน 15 นาที เมื่อจะต้องซื้อยาตามที่หมอสั่งก็มีร้านขายยาในละแวกบ้านที่เดินทางไปซื้อในเวลาไม่เกิน 15 นาที แน่นอนในช่วงสถานการณ์โควิด การที่ไม่ต้องเดินทางไกล ไม่ออกนอกพื้นที่ชุมชน ลดเวลาเพื่อเข้าถึงความจำเป็นต่าง ๆ นั้นเท่ากับว่า ลดความเสี่ยงต่อการแพร่กระจายของเชื้อไวรัสโควิดไปในวงกว้างได้อย่างมาก พอผ่านช่วงโควิดมา แนวคิดนี้ก็ยังไม่ได้ตกกระแสไปแต่อย่างใด แต่ยังเพิ่มความเข้มข้น และมีความพยายามผลักดันให้มีพัฒนาการของการเข้าถึงสิ่งจำเป็นในเมืองภายในเวลา 15 นาที ที่มากกว่าการตอบโจทย์การแพร่กระจายของโรค แต่หมายถึงการเข้าถึงเพื่อการมีคุณภาพชีวิตที่ดีของคนในเมืองเอง

ในโครงการมิตรเมือง 15 นาทีนั้น จึงมีความพยายามที่จะสื่อสารและทดลองทำโมเดลต่าง ๆ ขึ้นมา เพื่อให้ได้เห็นว่า เมือง 15 นาทีคืออะไร และมันมีรูปแบบที่ใช้ได้จริงอย่างไรบ้าง ทางโครงการได้มีการดำเนินการสื่อสารในรูปแบบของการทำ OPEN DATA ขึ้นมาเพื่อให้ผู้คนได้เข้าถึงข้อมูลที่สำคัญในประเด็นเมือง 15 นาที เช่น ในเวลา 15 นาทีนั้น คนเมืองควรเข้าถึงอะไรได้บ้าง เพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจร่วมกันในสิ่งที่เป็นความจำเป็นสำหรับการมีคุณภาพชีวิตที่ดีเมื่ออยู่อาศัยในเมือง หรือการเขียนบทความเพื่ออธิบายเชิงเปรียบเทียบว่า ในเมืองระดับมหานคร อย่างกรุงเทพฯ นั้น เวลาในการเข้าถึงสิ่งอำนวยความสะดวกต่าง ๆ นั้นใช้เวลาเท่าไหร่ เช่น บทความเรื่องกรุงเทพ 21 นาที อินโฟกราฟิกที่สร้างความเข้าใจในหลักการของเมือง 15 นาที เมื่อถามถึงสวน 15 นาที ที่เป็นนโยบายของทางกรุงเทพฯ นั้น เป็นเรื่องเดียวกับเมือง 15 นาที หรือไม่ ทางคุณสิงหนาทให้ความเห็นว่าเป็นเรื่องเดียวกัน และให้ความเห็นเพิ่มเติมว่า สวน 15 นาทีของทางกรุงเทพฯนั้นเป็นส่วนหนึ่งของอีกหลายส่วนที่เป็นองค์ประกอบในคอนเซ็ปต์เมือง 15 นาที ซึ่งทางโครงการเองก็ได้มีการทำงานร่วมกับทางกรุงเทพมหานครเช่นกัน เพื่อทดลองว่าความเป็นเมือง 15 นาทีนั้นสามารถทำในรูปแบบไหนได้บ้าง การทดลองใช้พื้นที่ส่วนหนึ่งของศาลาว่าการกรุงเทพมหานครจึงเกิดขึ้น และผลตอบรับจากงานทดลองนั้นเป็นไปด้วยดีเกินคาดหมาย แต่ก็ได้พบเห็นข้อท้าทายในการทำให้เป็นจริงได้นั้นไม่ใช่เรื่องง่าย ซึ่งต้องอาศัยภาคส่วนต่าง ๆ มาช่วยกันผลักดัน ให้เมืองได้เป็นมิตรและไม่เป็นพิษกับคนที่ใช้ชีวิตอยู่กับเมืองใหญ่เมืองนี้

ติดตามโครงการมิตรเมือง 15 นาที ได้ที่ : https://urbanally.org